Ρεκόρ εσόδων στον τουρισμό εν μέσω προβληματισμών για τη μέση δαπάνη και το μέλλον του κλάδου

Η ελληνική τουριστική βιομηχανία κατέγραψε φέτος μια από τις πιο δυνατές χρονιές της ιστορίας της, με τα έσοδα να ξεπερνούν το φράγμα των 20 δισεκατομμυρίων ευρώ ήδη από το πρώτο εννεάμηνο του 2025. Περισσότεροι από 31 εκατομμύρια επισκέπτες κατέφθασαν στη χώρα μεταξύ Ιανουαρίου και Σεπτεμβρίου, επιβεβαιώνοντας την διαχρονική γοητεία της Ελλάδας ως παγκόσμιου προορισμού. Ωστόσο, πίσω από τους εντυπωσιακούς αριθμούς κρύβεται μια πιο σύνθετη πραγματικότητα. Παρόλο που οι αφίξεις συνεχίζουν την ανοδική τους πορεία, η κατακόρυφη πτώση της μέσης δαπάνης ανά ταξίδι τον Σεπτέμβριο χτυπάει «καμπανάκι» για την αλλαγή στη συμπεριφορά των ταξιδιωτών και εγείρει ερωτήματα για τη βιωσιμότητα του υφιστάμενου μοντέλου ανάπτυξης.

Η αριθμητική της ανόδου και οι πρώτες «ρωγμές»

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, οι ταξιδιωτικές εισπράξεις άγγιξαν τα 20,1 δισ. ευρώ στο εννεάμηνο, σημειώνοντας αύξηση 9% σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2024. Η τουριστική κίνηση αυξήθηκε κατά 4%, φτάνοντας τα 31,6 εκατομμύρια ταξιδιώτες, ωθούμενη από την ισχυρή ζήτηση τόσο από τις ευρωπαϊκές όσο και από τις διεθνείς αγορές. Εντούτοις, ο Σεπτέμβριος έφερε την πρώτη σοβαρή επιβράδυνση, καθώς οι μηνιαίες εισπράξεις υποχώρησαν κατά 3,6% στα 3,4 δισ. ευρώ, ενώ η δαπάνη ανά ταξίδι μειώθηκε κατά 7,8%.

Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί η εικόνα από τη Γερμανία, που παραδοσιακά αποτελεί τη «locomotive» του ελληνικού τουρισμού. Οι εισπράξεις από τη γερμανική αγορά κατέρρευσαν τον Σεπτέμβριο κατά 28,3%, περιοριζόμενες στα 477,5 εκατ. ευρώ. Αντιθέτως, άλλες αγορές λειτούργησαν ως αντιστάθμισμα, με τη Γαλλία να καταγράφει αύξηση 20% και την Ιταλία να εκτινάσσεται στο +42,5%. Εντυπωσιακή ήταν και η επίδοση του Ηνωμένου Βασιλείου, με τους Βρετανούς τουρίστες να αυξάνουν τη δαπάνη τους κατά 27,4%. Φαίνεται πως η αύξηση του όγκου των τουριστών δεν μεταφράζεται πλέον αυτόματα σε υψηλότερα έσοδα, γεγονός που προβληματίζει τους αναλυτές.

Στροφή στη βιωσιμότητα και την «πράσινη» πολυτέλεια

Μπροστά σε αυτές τις προκλήσεις, η απάντηση φαίνεται να βρίσκεται στην ποιότητα και όχι στην ποσότητα, με τον βιώσιμο τουρισμό να κερδίζει συνεχώς έδαφος. Η πολυτέλεια πλέον ενσωματώνεται πλήρως στην ταξιδιωτική εμπειρία ως χαρακτηριστικό που σέβεται το περιβάλλον. Σε αυτό το πλαίσιο, το Costa Navarino στη Μεσσηνία αποτελεί ένα λαμπρό παράδειγμα, συνδυάζοντας την ιστορία με τη σύγχρονη περιβαλλοντική ευθύνη. Το θέρετρο λειτουργεί με 100% ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και έχει καταργήσει τα πλαστικά μίας χρήσης, ενώ μέσω του προγράμματος μεταφύτευσης έχουν διασωθεί πάνω από 7.000 ελαιόδεντρα.

Η Ελλάδα, ωστόσο, δεν είναι μόνη σε αυτή την προσπάθεια, καθώς ο ανταγωνισμός σε παγκόσμιο επίπεδο είναι ισχυρός. Ο Μαυρίκιος, για παράδειγμα, έχει αναδειχθεί σε πρότυπο βιώσιμης πολυτέλειας στον Ινδικό Ωκεανό, εφαρμόζοντας αυστηρά μέτρα όπως η απαγόρευση της πλαστικής σακούλας και η υποχρεωτική διάθεση του 2% των κερδών των επιχειρήσεων σε δράσεις Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης. Τέτοια παραδείγματα αποδεικνύουν ότι ο θετικός κοινωνικός και περιβαλλοντικός αντίκτυπος μπορεί να συμβαδίσει απόλυτα με την υψηλή παροχή υπηρεσιών.

Η Ελλάδα ως κορυφαίος προορισμός συνταξιοδότησης

Πέρα από τον προσωρινό τουρισμό, η χώρα μας κατακτά φέτος μια ιστορική πρωτιά, καθώς αναδείχθηκε στον κορυφαίο προορισμό συνταξιοδότησης παγκοσμίως, εκτοπίζοντας παραδοσιακές δυνάμεις όπως η Πορτογαλία και η Ισπανία. Σύμφωνα με το International Living, η Ελλάδα προσφέρει ένα ασυναγώνιστο πακέτο ποιότητας ζωής, καλής υγειονομικής περίθαλψης και χαμηλού κόστους διαβίωσης. Οι πρόσφατες αλλαγές στις προϋποθέσεις για τη Χρυσή Βίζα σε άλλες χώρες, σε συνδυασμό με την άνοδο του κόστους ζωής στη Δυτική Ευρώπη, έστρεψαν τους συνταξιούχους προς τα μέρη μας.

Το κλίμα με τις 300 ημέρες ηλιοφάνειας, η προσιτή στέγαση και ο χαλαρός τρόπος ζωής —το περίφημο «σιγά-σιγά»— αποτελούν μαγνήτη για τους ξένους. Ένα ζευγάρι μπορεί να ζήσει άνετα με περίπου 2.900-3.000 ευρώ τον μήνα, καλύπτοντας όλα τα έξοδα, συμπεριλαμβανομένης της ιδιωτικής ασφάλισης υγείας, η οποία παραμένει προσιτή. Από τα νησιά μέχρι τις ορεινές περιοχές, η χώρα προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία για πλούσια και γεμάτη ζωή με σαφώς χαμηλότερο κόστος σε σχέση με τις ΗΠΑ ή τη Βόρεια Ευρώπη.

Νέα δεδομένα στα σύνορα και γραφειοκρατία

Καθώς η Ελλάδα προετοιμάζεται για το μέλλον, οι ταξιδιώτες θα πρέπει να προσαρμοστούν σε νέα δεδομένα ασφαλείας που επιβάλλει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Από τον Οκτώβριο του 2025 τίθεται σε εφαρμογή το Σύστημα Εισόδου/Εξόδου (EES), το οποίο απαιτεί από τους ταξιδιώτες εκτός ΕΕ να παρέχουν βιομετρικά δεδομένα, όπως δακτυλικά αποτυπώματα και αναγνώριση προσώπου. Αυτό ενδέχεται να αυξήσει τους χρόνους αναμονής στα σύνορα κατά τις περιόδους αιχμής.

Επιπλέον, από τα τέλη του 2026, επισκέπτες από 59 χώρες που απαλλάσσονται από την υποχρέωση θεώρησης (συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, του Ηνωμένου Βασιλείου και του Καναδά) θα πρέπει να λαμβάνουν την ταξιδιωτική άδεια ETIAS πριν από το ταξίδι τους, με κόστος 7 ευρώ και ισχύ για τρία έτη. Ενώ αυτά τα μέτρα στοχεύουν στην ενίσχυση της ασφάλειας, οι αρμόδιοι αναμένουν μια περίοδο προσαρμογής που ίσως επηρεάσει τον προγραμματισμό των τουριστών, οι οποίοι καλούνται πλέον να εξερευνήσουν και εναλλακτικούς προορισμούς πέρα από τη Μύκονο και τη Σαντορίνη, ώστε να αποφύγουν τον συνωστισμό και τις καθυστερήσεις.